Ribadeo e A Mariña mergúllanse no seu pasado xacobeo grazas ás Xornadas Mar por Medio

Unha das sesións das Xorndas Mar por Medio. / Mundiario
Unha das sesións das Xorndas Mar por Medio. / Mundiario

O director do Centro de Interpretación do Camiño do Norte, Xoán Ramón Fernández Pacios, e o cronista oficial de Ribadeo, Eduardo Gutiérrez Fernández, abordaron en senllas conferencias as peregrinacións pola Mariña e as pegadas do Camiño de Santiago.

Ribadeo e A Mariña mergúllanse no seu pasado xacobeo grazas ás Xornadas Mar por Medio

O segundo día das “Xornadas Mar por Medio. O Camiño do século XXI” permitiu aos case cen participantes inscritos proseguir co seu achegamento ao Camiño de Santiago e ao fenómeno xacobeo desde puntos de vista moi diferentes e con recoñecidos especialistas de ámbitos tamén diversos. Cuestións como a evolución do perfil do peregrino ao longo dos séculos, a tradición hospitalaria do Camiño e os retos para a saúde que supón encamiñarse cara a Compostela foron algúns dos temas abordados nunha xornada na que os vínculos de Ribadeo e da Mariña Lucense co fenómeno xacobeo ocuparon tamén un espazo destacado a través de dúas voces da zona moi autorizadas.

O director do Centro de Interpretación do Camiño do Norte, Xoán Ramón Fernández Pacios, abriu as actividades deste sábado cunha intervención na que se mergullou no pasado para lembrar o tránsito dos peregrinos pola Mariña ao longo dos séculos. Fernández Pacios explicou que aínda que resulta difícil precisar cando comezaron a atravesar a zona quen se dirixían a Santiago, a referencia documental máis antiga remóntase ao ano 1117, ano do testamento de Urraca Bermúdez. No documento a muller cedía os seus bens ao mosteiro de Vilanova de Lourenzá para que ofrecesen misas tanto por ela como polos peregrinos que pasaban pola zona. Fernández Pacios explicou tamén que maioritariamente os peregrinos eran homes, posto que as mulleres atopábanse máis trabas para realizar o Camiño, e apuntou así mesmo que case un terzo das persoas que atravesaron A Mariña cara a Compostela entre os séculos XVI e XIX eran franceses. Ademais, tal como foi apuntado xa no acto inaugural das xornadas, reivindicou a importancia o Camiño do Mar, que bordea todo a costa lucense ata unirse xa en Neda co Camiño Inglés.

Tamén viaxou ao pasado para lembrar algunhas curiosidades do Camiño ao seu paso por Ribadeo o actual cronista oficial da localidade, Eduardo Gutiérrez, figura clave da posta en marcha das Xornadas Mar por Medio desde a súa responsabilidade como alcalde hai tres décadas. Citando a autores como Francisco Lanza, Pablo Arribas Briones ou José Villamil y Castro, Gutiérrez lembrou historias locais do Camiño como as barcas piadosas ou as pontes que tremen. Así, apuntou que no século XIII un devoto matrimonio ribadense puxo en marcha un servizo de barqueiros para que os peregrinos puidesen cruzar a Ría de Ribadeo e seguir a súa ruta cara a Compostela, e explicou tamén que as precarias pontes empregadas noutros casos para poder seguir a ruta causaban tal impresión entre quen as cruzaba que mesmo foron inmortalizados nas súas cantigas polos peregrinos franceses.

Gutiérrez falou tamén na súa intervención dos hospitais que foron creándose na zona séculos atrás para atender aos peregrinos, cuestión esta que tamén foi abordada, aínda que xa no plano xeral de todas as rutas de peregrinación a Santiago, polo presidente da Academia Xacobea, Xesús Palmou, na conferencia coa que as Xornadas retomaron a súa actividade tras o parón do mediodía. Fundados pola igrexa e as súas distintas ordes relixiosas e atendidos nos seus inicios normalmente por un “barbeiro sangrador” ou un monxe cunha formación eminentemente empírica, aquelas modestas instalacións foron evolucionando ata converterse nun símbolo do Camiño e contribuír tamén a que a hospitalidade constitúa un aspecto fundamental da historia das peregrinacións a Compostela, segundo explicou Palmou. Na súa conferencia o presidente da Academia Xacobea percorreu boa parte dos hospitais do Camiño a través dos testemuños da época e ocupouse tamén doutras cuestións como a alimentación dos peregrinos. E do mesmo xeito que os hospitais do Camiño evolucionaron co paso do tempo, tamén o fixeron as enfermidades e afeccións que padecen os peregrinos. Así o puxo de manifesto na súa conferencia Antonio Pouse, médico internista e director da Cátedra de Cronicidade da Universidade de Santiago.

Este experto explicou que o Camiño, como lugar de encontro e de convivencia, foi tradicionalmente un espazo que facilitaba a transmisión de enfermidades infecciosas. A isto contribuía tamén o feito de que era o Camiño era moi frecuentado por enfermos, pero a situación ten cambiado notablemente. Pose explicou que o perfil do peregrino mudou, como tamén o fixeron as condicións de hixiene e a medicina preventiva, e avogou pola realización de estudos tanto retrospectivos como prospectivos das infeccións do Camiño para mellorar a seguridade sanitaria e a calidade de vida dos peregrinos.

O programa do sábado completouse coa conferencia impartida polo deán da Catedral de Santiago, José Fernández Lago, baixo o título “O peregrino antano e hoxe”, e cunha mesa redonda en recordo de Luz Pozo Garza na que os profesores Claudio Rodríguez Fer, Olivia Rodríguez e Carlos Álvarez Lebredo lembraron a traxectoria e a importancia da poetisa ribadense, falecida hai 2 anos e de cuxo nacemento se celebra o seu centenario neste 2022. Ademais, Antonio Deaño Gamallo, profesor do IES de Ribadeo Dionisio Gamallo, ofreceu un recital poético antes de dar paso ao peche musical, que nesta ocasión correspondeu á coñecida fadista María do Ceo.

Reivindicación dos Dereitos Humanos

O Camiño de Santiago, coa súa historia milenaria e o seu alcance universal, é o espazo elixido pola fundación International Solidarity for Human Rights para levar a cabo unha iniciativa pensada para reivindicar a importancia e a vixencia dos dereitos humanos.

Responsables desta institución e un grupo de peregrinos de diferentes países percorreron o Camiño Primitivo colocando nos distintos municipios que atravesa 30 placas conmemorativas, tantas como artigos ten a Declaración Universal dos Dereitos Humanos adoptada pola ONU hai xa case 75 anos.

En Santiago de Compostela, meta do Camiño, realizaron xunto á Academia Xacobea a posta de longo oficial deste Camiño dos Dereitos Humanos. No acto, celebrado no Paraninfo da USC, tomaron a palabra o conselleiro de Cultura, Educación, Formación Profesional e Universidades, Román Rodríguez; o alcalde de Santiago, Xosé Sánchez Bugallo; o reitor compostelán, Antonio López; o presidente da Academia Xacobea, Xesús Palmou, o secretario desta entidade, Ulises Bértolo, e a presidenta de International Solidarity for Human Rights, Elizabeth Sánchez Veigas. @mundiario

Comentarios