O Goberno de Galicia parece algo desorientado co cambio climático

Avanza o cambio Climático. Nin a pandemia da Covid-19 é unha solución.  A Axencia Europea do Medio Ambiente (AEMA) sostén que “certo cambio climático será inevitable” e afectará a todos os sectores económicos, ecosistemas e saúde humana. Os cambios de temperatura e precipitacións,  as olas de calor, os fenómenos meteorolóxicos extremos, e outros cambios entre eles a dispoñibilidade de auga para necesidades básicas estanse modificando, notándose nos rendementos de cultivos e na produtividade do gando en Europa, o que xa provoca perdas económicas importantes e determina onde e o que se planta.

A Organización Meteorolóxica Mundial (OMM) o 25 de novembro do 2019 difundía que os niveis de dióxido de  carbono, CO2, na atmosfera alcanzaran no 2018 unha cifra sin precedentes, sendo o novo récord de concentración media de CO2 mundial de 407,8 partes por millón -ppm-, e esperaban que na primavera do 2020, chegara a 410 ppm, pero a realidade superou este valor, en maio do 2020  alcanzaba un pico histórico de 416,5 ppm, baixando lixeiramente en setembro a 411, 3 ppm. Nin a pandemia do Covid-19 é unha solución, o dióxido de carbono que se emite, parte quedase na atmosfera durante séculos.  Segundo o Secretario Xeral da OMM os valores esperados para primavera xa equivalían a concentración de CO2 que se diu na Terra hai entre 3 e 5 millóns de anos cando a temperatura era de 2 a 3 ºC máis cálida e o nivel do mar era de entre 10 e 20 m superior a actual. Si o incremento  de CO2 alcanza hoxe xa o 150% respecto do nivel da era preindustrial - pasouse  de 340-350 ppm nos anos 80  aos 416,5 ppm de maio- os niveis doutros gases invernadoiro como metano ou óxido nitroso tamén están disparados,  e ascenderon en grandes cantidades  nos últimos anos, o metano no 2018  situábase no 259% da  era industrialmente e o óxido nitroso no  123%.

Na Conferencia de París sobre o Clima (COP21),  celebrada a finais do 2015, 195 países asinaron o primeiro acordo vinculante mundial sobre o clima, coñecido como Acordo  de París, sendo menos de 80 países os que posteriormente o ratificaron. O Acordo  persegue –sen moito éxito ate agora- “manter o aumento da temperatura media global por baixo de 2ºC respecto aos niveis preindustriales e facer esforzos para limitalo a 1,5ºC, o que reduciría significativamente os riscos e impactos do cambio climático”. O Grupo Intergubernamental de Expertos sobre Cambio Climático (máis coñecido polas súas siglas en inglés IPCC)  afirma que o cumprimento  dos compromisos de mitigación baixo o Acordo de París non é suficiente para limitar o quentamento global de 1,5ºC.  Di que “O quentamento global inducido polo  home alcanzou xa na actualidade aproximadamente  1ºC sobre o nivel preindustrial e na rexión ártica este quentamento situase entre o dobre ou triplo da media global. O quentamento está aumentando a un ritmo de 0,2 ºC  por década debido a emisións pasadas e presentes de gases de efecto  invernadoiro. Si as emisións continuasen ao ritmo actual alcanzará un quentamento de 1,5ºC entre 2030 e 2052” .

Os maiores contaminantes de gases de efecto invernadoiro (GEI) son cinco países: China, Estados Unidos, India, Rusia e Xapón que  emiten máis da metade do total, pero China  representa o 25% do total. Os países  mais desenvolvidos son os máis contaminantes, os que pertencen ao grupo  G20  emiten máis do 80% do total de gases invernadoiro, e curiosamente varios países deste grupo aínda non ratificaron os Acordos de Paris. A UE-28  é o terceiro emisor mundial por detrás de China e Estados Unidos  pero a certa distancia deles. Dentro da UE son grandes emisores :  Alemaña, Inglaterra, Franza, Italia, Polonia  e séguelles de cerca España.

O modelo de desenvolvemento actual con un sistema de produción e consumo desproporcionado, despilfarrador e innecesario exerce unha presión insoportábel sobre os ecosistemas -con ameaza de novas pandemias- e trae consigo unha contaminación  inxustificable  que afecta a nivel local e global e mesmo repercute directamente na saúde humana como recoñecía  en agosto do 2019  a AEMA que  estima que a contaminación atmosférica produce anualmente  400.000 mortes prematuras en Europa, e delas podían correspondernos a Galicia entre  2000 ou 3.000.

Sede da Comisión Europea. / ec.europa.eu

Alternativas da UE, Goberno e Xunta

Unión Europea.- O Marco de actuación da Unión Europea  en materia de clima e enerxía ate o ano 2030 foi adoptado polo Consello de Europa no 2014, revisouse no 2018 a alza en determinados obxectivos e fixouse como meta e obxectivo políticos clave para toda a UE  e para o período 2021- 2030, quedando así: 

> Redución polo menos do 40% nas emisións de gases de efecto invernadoiro (GEI) respecto ao 1990.

- Os sectores incluídos no réxime de comercio de dereitos de emisión da UE reducirán as súas      emisións no 43% respecto 2005. Os sectores non incluídos  reducirán o 30%  obrigatoriamente.

> Requírese polo menos o 32% de cota de  enerxías renovables sobre o consumo total de enerxía final bruta

- Revisarase a alza o obxectivo no 2023 a mais tardar (revisado no 2018  pasou do 27 ao 32%).

> Necesitase polo menos o 32,5% de mellora de eficiencia enerxética.

- Revisarase a alza o obxectivo no 2023 a mais tardar (revisado no 2018  pasou do 27 ao 32%).

> Conseguirase o 15% de interconexión eléctrica dos Estados membros.        

O 28 de novembro de 2019 o Parlamento Europeo adoptou  unha resolución na que declara unha “emerxencia climática e medioambiental” en Europa e a nivel global. Pide a Comisión Europea que garanta que todas as súas propostas lexislativas e protestatarias teñan en conta o obxectivo de limitar o quentamento global a un máximo de 1,5°C.

O Parlamento quere incluír como obxectivo a redución das emisións de gases de efecto invernadoiro nun 55% para 2030 en vez do actual 40%, e considera que os obxectivos actuais de recorte das emisións en determinados sectores  como por exemplo no transporte marítimo e aviación son pouco ambiciosos.

A Moncloa, palacio do Presidente do Gobierno español. / Mundiario

Goberno  de España.- O Goberno  diu a coñecer en febreiro do 2019 un Borrador do “Plan Nacional Integrado de Energia y Clima (PNIES) 2021-2030”  que define os obxectivos de redución de emisións de gases de efecto invernadoiro, ademais  do grado de penetración de enerxías renovables e de eficiencia enerxética  coa intención de cumprir os obxectivos vinculantes da Unión Europea, UE, para chegar ao 2050 sendo “neutra en carbono”.  

O PNIES 2021-2030 ten en conta que  tres de cada catro  toneladas de GEI que se emiten no Estado orixinase no sector enerxético  e considera  que a descarbonización  é  fundamental para a sostenibilidade e a transición enerxética,  transición cara un sistema descarbonizado que implica necesariamente a incorporación masiva de fontes renovables. O Plan quere ser máis pretensioso que o proxectado pola UE e ir  máis alá dos obxectivos propostas por Bruxelas para alcanzar  unha redución das emisións de GEI  do 21% respecto do 1990, un 42% na presencia de enerxías renovables  sobre o uso final da enerxía  (Bruxelas esixe o 32% ), un 39,6% de mellora de eficiencia enerxética  (7 puntos máis que a UE)  e alcanzar o 74% de enerxía renovable na xeración eléctrica tendo a enerxía eólica  e a solar como  fundamentais dentro  das fontes  renovables .

Fonte  : “Plan Nacional Integrado de Energia y Clima (PNIES) 2021-2030” . Febr 2019.

No PNIES a “estrela” das renovables é a enerxía eólica.  As  previsións  son que no 2030 ao final do Plan esta enerxía  represente  entre  o 31,4% da potencia e o 34,4 % da xeración  eléctrica  por todas as fontes, quedando un 39,6% para o resto das enerxías alternativas (solar fotovoltaica, solar térmica, biomasa, hidráulica, bombeo, xeotérmica, biomasa ...)  e contempla  dous escenarios – Ver Táboa V-: 

a) Escenario Obxectivo 2030. A xeración das renovables no  sector eléctrico  incrementaríase 34 puntos porcentuais, pasando del 39,7 % no 2020 ao 73,6% no 2030. A contribución da eólica pasaría no mesmo período do 20,9 % ao 34,4%. 

b) Escenario Tendencial 2030. A porcentaxe de xeración renovable no 2020  sitúase no 41%, pasaría ao  55% no 2030, incrementándose  14 puntos,. A eólica pasaría  ao  30,3%  no 2030.

Fonte: Ministerio para la Transición Ecológica, 2019. “Plan Nacional Integrado de Energia y Clima (PNIES) 2021-2030” Borrador febrer 2019. Figuran dous Escenarios o Tendencial e o Obxectivo, este último contempla un maior aumento de enerxías renovables nun número maior de sectores (industria, agricultura, servizos e residencial).

O Plan non distingue entre eólica terrestre e mariña. Non  contempla a posibilidade dun imposto verde, canon específico ou taxa xeral de CO2 para determinados produtos de importación e industrias grandes consumidoras de enerxía fósil. O modelo de transporte non se cuestiona, nin se cita aumentar o transporte de mercadorías por ferrocarril para aforro enerxético e maior eficiencia.  As empresas eléctricas non se lle obriga a diminuír as perdas no transporte de electricidade que alcanzan hoxe o 9%. Nin se cita a posibilidade de diminución do  pago polos consumidores da gran maioría dos peaxes e custos do sistema eléctrico...

Edificio central da Xunta de Galicia en Santiago de Compostela. / Praza.gal

Xunta de Galicia.- En outubro do  2019 a Xunta  aprobaba un Decreto polo para crear unha “Comisión Interdepartamental para o Impulso e Coordinación da Estratexia Galega de Cambio Climático e Enerxía 2050” adscrita a consellería con competencias en cambio climático, entre outros cometidos apunta  traslado de estratexias de cambio climático establecidas a nivel europeo e do Estado  a Comunidade Autónoma de Galicia, así como a súa posta en marcha e cumprimento.  Non iamos moi rápidos,  pois en febreiro do 2018 creábase a mesma Comisión Interdepartamental na Comunidade de Madrid. E tampouco eramos novedosos porque o Decreto  da Xunta é moi similar ao Decreto de Madrid.

As declaracións de intencións do Presidente do Goberno Galego centraban a actuación contra o cambio climático no sector primario, medio natural e política enerxética e a folla de ruta para cumprir coa UE contempla di diferentes Plans quinquenais.  Todo indica que a Xunta seguirá os pasos do PNIES 2021-2030,.- Van perpetuar o camiño fácil de subvencións a agricultura, a particulares e empresas e sirve tamén  para dar  novas forzas  no forestal  levando a  auga ao seu muíño  implementando un Plan Forestal a base de eucaliptos e piñeiros trazado nos 90  para producir  o dobre da madeira e cumprir o papel de despensa e almacén forestal que demanda o Estado e Europa.

O Goberno galego sin dubida parece algo desorientado co cambio climático, porque no caso do parón da central térmica de As Pontes o Conselleiro de Economía o 27 de novembro do 2019  publicamente criticaba ao Goberno central por “non ser capaz de tomar decisións que permitan o mantemento da central térmica” cando é a máis contaminante en GEI do Estado e defendeu a necesidade de establecer medidas para permitir a “reactivación” da térmica, mesmo pediu a Endesa poñer en marcha medidas de produción que permitan a continuidade. Así mesmo o apoio total para que todo siga igual en Aluminio Español de San Ciprián da multinacional Alcoa, empresa hiperelectrointensiva, devoradora de electricidade e  unha das cinco primeiras contaminantes de Galiza, evidencia que as medidas para frear o cambio climático que propón Europa non van de todo coa Xunta. @mundiario