Da (in) cultura do grito no fútbol
O mundo do fútbol é un pozo sin fondo que fai florecer negocios ao seu redor. Nada novo.
Pero cada vez a linguaxe xestual, os rituais, e o propio sentimento de pertenza a un equipo, a medida que avanza o negocio, son máis ficticios. Nada novo.
Como é lóxico hai que acodir ao espectáculo como quen vai ao teatro: a ver ficción. Pero é un teatro básico, expresado, fundamentalmente, a través de gritos. Interactivos, iso si.
Na miña xuventude xoguei ao fútbol -nos mellores tempos do Anduriña no que se chamaba Serie A, no campo de barro do Vilalonga manquei os xeonllos definitivamente- e agora son capaz de recitar as aliñacións habituais do Real Madrid ou do Barcelona. As do Deportivo e do Celta, non. A de España, nin de broma. Vexo con frecuencia partidos por televisión aínda que non me axito, nin salto coas xogadas perigosas; simplemente déixome ir cunha certa emoción. De todos xeitos hei de pórme en cuestión esta afección porque o espectáculo do fútbol dexenerou nunha descompostura ridícula de todos os participantes e nas antípodas da educación.
O fútbol profesional é hoxe unha actividade mercantil transnacional -gáñanse e pérdense cartos, hai empregados, profesionais e outros negocios ao redor del- en busca de explotar os sentimentos primarios de tribo da xente. O máis característico deste mal chamado deporte son os gritos, máis que o propio balón. Cada encontro de fútbol -no fondo ficción dunha guerra con soldados, xenerais, heroes, táctica e estratexia- é un mosaico de berros: todos se comunican a gritos.
Un espectáculo que, cada vez máis, vaise reducindo a manifestacións animais, como a barafunda dunha selva. Desa conduta primitiva non se escapa ningún dos que conforman este show interactivo. O público antes de entrar nos estadios, -que se viste para a ocasión adornado cos símbolos da tribo: bufandas, camisetas- dá saltos e bruídos con frases feitas e simples. Dentro do recinto entoa salmodias propias dun clan, que parecen indispensables para sentirse membro de algo. Asubíos, aldraxes, balbordo, son imprescindibles na estancia nunha bancada, sen esquecer os coñecidos cánticos de mono para ridiculizar aos xogadores negros que compiten en países de maioría branca. Toda esta parafernalia non se escoita en ningún sitio máis.
Outro sector é o dos locutores de radio e televisión. Desde fai unhas ducias de anos eses técnicos, probablemente universitarios, rivalizan en ouveos cada vez que se move o marcador para ver quen deles é capaz de soster máis tempo uns prolongados bramidos estentóreos coa palabra gol. Non me explico como alcanzan tal frenesí. Non buscan informar que se marcou un tanto, senón incrementar o arrebato dos oíntes, finxindo -dá igual quen meta gol- emoción desbordada.
Os adestradores, sarxentos histriónicos, gritan consignas breves sen que sexa posible que os xogadores as escoiten polo clamor do estadio e dan saltos e fan espaventos, encerrados nunha gaiola debuxada na banda do campo.
Os futbolistas, de estéticas tan curiosas, andan enleados na esaxeración e na falsidade para enganar ao árbitro, prexudicar ao contrario ou incitar o sentimento grupal. Se cometen un fallo, que é o propio dun xogo, botan as mans á cabeza desesperados, como se se acabase o mundo, déitanse na herba, teatralizan eses erros intranscendentes. Se un xogador do equipo contrario chica a tales correúdos atletas, vólvense bonecas de porcelana -tatuadas, iso si-, bótanse a rolos polo chan, agárranse ao membro danado -ou non- e amosan terroríficos acenos de dor como se lles amputasen unha extremidade sen anestesia; en canto roda de novo a pelota, soen erguerse como balas. Alcanzan o paroxismo cando celebran un gol: berros, esaxeracións, agradecementos a diversos deudos, deidades e emblemas -o de quen paga nese intre- bicos, abrazos, bailes, ata se ispen como machos alfa para exhibiren o seu máximo valor: os corpos musculados.
Todo vén sendo un ritual basto, quizá atávico. Sen embargo, que queren que lles diga, seguirei a ver esa pantomima do fútbol polo mesmo motivo que miro documentais da vida salvaxe; ou, se acaso, teatro, pero sen romperme a cabeza. @mundiario
