A analfabeta que sobreviviu á guerra grazas á violencia da súa esperanza

Hai historias xamáis contadas da guerra civil que fan dos nosos días perigosos, pois aínda quedan inimigos e un gran misterio sobre os mortos.

Érase unha vez a Guerra civil e un xornalista estranxeiro que cubría ás brigadas internacionais. Na fronte de batalla, un home cargaba o seu rifle mentres nomeaba a algún santo. O xornalista recolleu unha chea de documentos, tantos como aqueles que foran destruídos. Foi tanta a desinformación, que o home non atopou volta atrás e houbo de marchar ao Magreb xunta a outros exiliados. Daquela, a cortesía estivo mal vista e todo atisbo de educación era inimigo: acabou sendo nada máis ca un ser humano, logo unha perda mortal despóis de ter sido torturado igual que na matanza dun animal.

Non deixou máis seres queridos ca a inocente Sagrario, filla dun represaliado, á que inmortalizou nunha foto botando un ramo de flores nun camiño. Nela confiou unha lenda de amor á que ela sempre foi fiel, pois, ao ser vencida, desconfiaba dos veciños.

─Se aprenderas a ler, descobrerías o medo. Como non sabes ler, falas demasiado.

─Eu quería ler, pero non mo podo permitir.

─Non é iso, é que non che deixan. Olla, quen máis minte é quen mellor pode…

Con esta lenda, Sagrario fixo caso dos seus consellos e mantívose á marxe da veciñanza, pasando moita fame. Naqueles anos, cada primavera, apañou flores para ofrendarlle ao seu pai; no inverno confinábase nunha chouza.

Houbo outro verán despóis da guerra no que ninguén saía á rúa. Facía unha calor como de bombardeo. Sagrario, no seu camiño á fonte, adentrouse nunha igrexa que tivera sido incendiada, da que só quedaba o esquelete e un santo calcinado que se tornara pertiño. Rezou para os seus adentros, pedindo paz e alimento. Entón, recordou un dito do desaparecido: “de aquí en diante, a fe propágase coma a pólvora; ti que terás sede, bebe do aire… Cando fagan misa, ti non deas resposta. E, se tes fame, nunca pidas nada: Deus nos fixo para el, e nós facémonos do tirano… A fe é avara, ti non me queiras conquistar; se morro, e se queres sobrevivir, acórdate de min.”

Así que, entre unha desfeita de estrumes, alí estaba a maleta do estranxeiro, que contiña tódalas fotos e crónicas que conseguira almacenar.

Sagrario tomou un camiño sen volta atrás, cara ao olvido e a discreción de por vida. Na cidade conquistada, agora disparábanse fotos. Ela agachábase daqueles focos con receo, pois tiña en conta que aquelas imaxes eran mentiras dese tirano, cando unha foto lle tiña roubado a alma e así fora inmortalizada.

Coa clandestina herdanza do seu pai, alugou un piso, o cal quentaba con auga a ferver no inverno e refrescaba con penumbra no verán. Nesa soidade, foi observando no espello a súa faciana e pegou nas paredes aqueles valiosos recortes que para ela eran aínda un presente. Ao longo do día, o sol que entraba pola xanela facía un percorrido pola montaxe na vivenda.

Mais, ao ser de procedencia humilde, a xustiza divina fíxolle caír na pobreza. Desamparada, mais con toda súplica, deu en rapar a cabeza para vender os seus cabelos. Guecho a guecho, a correspondencia comunicaba a cidade co exilio, mais ela semellaba estar revivindo a guerra unha vez que entendera que o seu namorado había de estar morto.

Unha noite, escoitando a radio para conciliar o sono, pareceulle sentilo. Non era máis ca unha canción extravagante italiana, a sintonía esvaecíase e, con voz entrecortada, o amado murmuroulle en soños.

Á alba, esquecera o acontecido, non recordaba por que tanta pena. Incorporouse e descubriuse desangrada, habendo de fregar o chan de sangue e levar as sabas ao lavadoiro con discreción. As paisanas comezaron a falar dela e o barrio miraba prexuizoso cara á súa pañoleta.

Agora era consciente do vencedor, de que só había un home e este era o tirano. Acurralada, coa pota ao lume, montou a vella escopeta que tiña na maleta e disparoulles a todos os cidadáns ao seu paso pola avenida. Na praza, apresárona e desmaiouse.

Sagrario é unha vampiresa que, aínda hoxe, vive no presidio sendo testemuña da Historia por toda a eternidade. Na cela de castigo, onde ás veces é torturada, adícase a tecer cos seus cabelos traxes de gala para os masóns e colecciona esquelas do xornal contando os mortos.